Kral Kaya Mezarları ve Kızlar Sarayı Amasya

Helenistik Dönemde, Harşena Dağı’ nın güney eteklerindeki kalker kayalara oyularak, anıtsal boyutta mezar odası olarak yapılmıştır. Antik Çağ yazarı Strabon, mezarların krallara ait olduğunu belirtmektedir. Bu ören yeri içerisinde 15.yy. Osmanlı Dönemi’ne ait iki adet özel hamam yer almaktadır.

Amasya’nın, Pontus Krallığı’na başkentlik yaptığı, milattan önce 301 ile milattan önce 26 yılları arasında, burada yaşamış Pontus Krallarına ait olan Kral Kaya Mezarları; Harşena Dağı’nın güney eteklerindeki kalker kayalara oyularak yapılmış ve bu konumlarıyla, kente hâkim bir noktada bulunuyorlar. Mezarların bu şekilde yapılmasının temelinde; öldükten sonra dirileceklerine inanan Pontus Kralları’nın, kendileri için yaptırdıkları bu büyük anıt mezarlara ulaşılmasını güçleştirmek istemelerinin olduğu düşünülüyor.

Hatuniye Mahallesi’nin dar sokaklarını ve tren yolunu geçtikten sonra, kayalara oyulmuş yollar ve merdivenlerle çıkılıyor bu mezarlara… Yeşilırmak Vadisi boyunca, irili-ufaklı 21 kadar mezar bulunurken, günümüze bunlardan sadece birkaçı ulaşabilmiş ve elbette onların arasında da kayalara oyulmuş yollar ve merdivenler var. Üstelik; geçmiş dönemlerde Yeşilırmak Vadisi’nde bu mezarlardan ve farklı boyutlardaki benzerlerinden 18 adet bulunması dolayısıyla; bu bölge “Krallar Vadisi” olarak da anılıyor. Mezarların hepsinde görülen ortak özellik; 2-3 metre arasında değişen yükseklikteki, kapıya benzer girişler…

Mezarların çevresi; kiminde tavaf edilebilmesi, kimindeyse kayalardan sızan suların havayla temas edip ortamda nem oluşturmaması ve böylece mezar odasının korunmasını sağlamak amacıyla; geniş biçimde boş bırakılmış.

Kalker kayalara oyularak yapılmış Kral Kaya Mezarları arasında en büyüğü; 15 metre yüksekliği, 8 metre genişliği ve 6 metre derinliğiyle, batı yönündeki, galeri ve merdivenlerle çıkılan en son mezar… Mezar odasının girişi de diğer mezarlardaki kapılardan daha yüksek olan mezarın cephesi, epeyce tahrip olmuş.

Kızlar Sarayı üzerindeki üçlü kral mezarı ise; birbirine çok yakın oyulmuş ve en solda yer alan mezar, ortadaki mezar sahibini gölgede bırakmak istercesine, ön plana çıkarılmış. Yine Kızlar Sarayı’nın ama bu kez alt kısımda ve Demiryolu tünelinin hemen üzerinde bulunan mezar blok kaya oyularak yapılmış olmakla beraber; etrafının oyulmaması, mezar odasına çıkmayı kolaylaştıracak taş merdivenlerin yapılmamış olması gibi özellikleriyle, diğerlerinden ayrılıyor.

Öte yandan; Kral Kaya Mezarları’nın asıl dikkat çekici yönü, içlerinden çok, arkalarına oyulmuş geçitler… Hattâ; bu bölgedeki büyük mezarlardan birinin yanında, nehre kadar uzandığına inanılan bir tünelin (Zindan Tüneli) başlangıcı da bulunuyor.